Gaat waterstof wel echt doorbreken? Die vraag spookte weleens door het hoofd van Peter van Casteren, coördinator technische trainingen voor Toyota-importeur Louwman & Parqui. Maar nadat hij samen met journalisten in een Toyota Mirai een roadtrip door Duitsland en Denemarken maakte, is alle twijfel verdwenen. “Waterstof gaat straks een grote rol spelen. Dat kan niet anders. En de journalisten die met mij meereden, zijn daar ook van overtuigd.”

“Als je waterstof tankt, is er vast ook zoiets als een waterstofmotor. Nog steeds zijn er opvallend veel mensen die dat denken. Maar nee dus: met een waterstofauto rijd je toch echt elektrisch.” Peter moet dat keer op keer toelichten. En dat is hem wel toevertrouwd. “Waterstof wordt in de brandstofcel met lucht vermengd. Bij dat proces ontstaat niet alleen water, maar ook elektriciteit. En die energie kun je vervolgens weer gebruiken om de elektromotor aan te drijven. Zo simpel is het.”

Inspirerende tussenstops

Ook tijdens de roadtrip had Peter genoeg gelegenheid om de techniek van een waterstofauto toe te lichten. In totaal waren er vijftig journalisten mee, van verschillende landen. Peter zat met twee Nederlandse journalisten in een van die waterstofauto’s. Onderweg maakten zij meerdere tussenstops. “Dat waren zeer inspirerende tussenstops”, aldus Peter. “We bezochten verschillende partijen die momenteel al waterstof inzetten en die heilig in die techniek geloven. En elke keer stond er weer een ander voordeel centraal.”

Voordeel 1: schoon

In tegenstelling tot een elektrische auto op batterijen heeft de Toyota Mirai wel een uitlaat. Alleen komen daar geen uitlaatgassen uit, alleen zuiver water. Zo zuiver dat je het kunt drinken. Op de Duitse snelweg was die schone uitstoot zo nu en dan duidelijk te zien. De deelnemers aan de roadtrip zagen dan een watermist, vooral bij wat hogere snelheden.

Voordeel 2: tanken kost weinig tijd

De reis startte in Hannover en eindigde in Kopenhagen. Na afloop stonden er 860 kilometers op de teller. Dankzij de actieradius van zo’n vijfhonderd kilometer was twee keer tanken voldoende. Veel tijd ging daar niet mee verloren: waterstof tanken gaat namelijk net zo snel als het tanken van benzine. Drie tot vijf minuten en je kunt je weg weer vervolgen.

Lokaal rijverbod voor diesels

Het is al een tijdje het bekende kip-of-ei-verhaal: waterstofauto’s kunnen pas een succes worden als er genoeg waterstoftankstations zijn. Maar er moeten wel genoeg waterstofauto’s op de weg zijn om die stations rendabel te maken. Wat daarbij helpt, is dat fossiele brandstoffen snel aan populariteit verliezen. Toevallig werd er afgelopen mei 2018, ten tijde van de roadtrip, in Hamburg een rijverbod voor diesels ingevoerd. Voor de geplande tussenstop in die stad leverde dat verbod uiteraard geen enkel probleem op voor waterstofauto’s van Toyota.

Ook Shell gelooft in waterstof

Diezelfde waterstofauto’s stonden even later op de parkeerplaats van het Shell-kantoor in Hamburg. “Binnen kregen we te horen dat ook deze energiereus denkt dat waterstof in de toekomst een belangrijke rol gaat spelen”, vat Peter dat bezoek samen. “Ook Shell is dus van olie en gas naar waterstof aan het verschuiven. Daarbij vertelden ze dat ze momenteel bij de raffinage van aardolie heel veel waterstof gebruiken.

Voordeel 3: ook geschikt voor grotere voertuigen en langere afstanden

In Hamburg werd nog een tweede bezoek afgelegd: het luchtvaart research lab ZAL. Daar stond een vierpersoonsvliegtuig dat op waterstof vliegt. “Volgens de Airbus engineer kan een toestel met driehonderd personen ook op waterstof vliegen. Dat is al volledig doorgerekend. En de techniek is er nu al”, vertelt Peter.

Batterijen zijn nog niet zover

“Op batterijen vliegen schijnt momenteel nog erg lastig te zijn vanwege hun gewicht en de ruimte die ze innemen”, vervolgt hij. “Het opstijgen kost altijd veel energie. De huidige batterijen hebben niet genoeg capaciteit om een vliegtuig vervolgens ook nog een lange afstand af te laten leggen en te laten landen. Ook de laadtijd is nog een probleem. Grote passagiersvliegtuigen kunnen niet zo lang aan de grond blijven. Je ziet dus dat elektrische vliegtuigen met batterijen met dezelfde problemen kampen als elektrische auto’s, maar dan in het groot.”

Alternatief voor dieseltreinen

Ook op het spoor kan waterstof een grote rol gaan spelen. Dat werd duidelijk tijdens een proefrit in de Alstom waterstoftrein, in Salzgitter (Duitsland). “We hoorden dat de eerste order van veertien stuks al binnen is. Ook in Nederland zal er volgend jaar zo’n trein gaan rijden. Dat gaat om een proef. Bij ons zijn dieseltreinen echt een uitzondering. Maar in Duitsland is dat een ander verhaal: daar heeft veertig procent van het spoor geen elektrische bovenleiding. Een waterstoftrein is dan een schoon alternatief.”

Voordeel 4: makkelijk te produceren

Waterstof ontstaat onder andere door elektrolyse, het proces waarbij een elektrische lading watermoleculen scheidt. Naast zuurstof krijg je dan dus ook de gewenste waterstof. Dat is beslist geen rocket science, maar je hebt er wel elektriciteit voor nodig. “Nu staan Duitsland en Denemarken vol met windmolens. En die wekken ook ’s nachts flink wat stroom op, als de vraag naar elektriciteit laag is”, bouwt Peter zijn verhaal op. “Dat overschot aan groene stroom leent zich natuurlijk uitstekend om waterstof van te maken.”

Voordeel 5: goed te transporteren

Maar wacht even. Elektriciteit gebruiken om waterstof te maken. En die waterstof vervolgens via een brandstofcel weer omzetten in elektriciteit om een auto in beweging te brengen… “Op het eerste gezicht lijkt dat inderdaad ietwat omslachtig”, lacht Peter. “Maar het grote voordeel van waterstof is dat je het relatief makkelijk kunt opslaan en vervoeren. En dat is precies de reden waarom je met een waterstofauto elektrisch kunt rijden en tegelijkertijd ook het gemak hebt van tanken bij de pomp.”

En dit is nog maar het begin

Conclusies van de roadtrip: waterstof heeft absoluut de toekomst en Duitsland en Denemarken zijn ook op dat vlak de voorlopers in Europa. Dat betekent ondertussen wel dat Nederland nog wat achter loopt. Maar dat gaat snel veranderen, verwacht Peter. “Ook in ons land staat het opwekken van duurzame energie nu hoog op de agenda. En in 2020 zullen er in Nederland tien vulstations voor waterstof zijn. Dat is uiteraard nog maar het begin. Ik verwacht dat tankstations in het jaar 2030 standaard waterstof gaan aanbieden.”